علت جوش زدن صورت یکی از سوالات رایج برای افراد در سنین مختلف است. این عارضه می‌تواند به دلایل تغییرات هورمونی، تغذیه نامناسب، مشکلات پوستی و استرس ایجاد شود و در برخی موارد، کنترل آن دشوار به نظر می‌رسد. بسیاری از افراد به دنبال پاسخ این سؤال هستند که “چرا صورت جوش می‌زند و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟”
در این مقاله، ابتدا دلایل اصلی جوش صورت و انواع مختلف آن را بررسی می‌کنیم و سپس بهترین روش‌های درمانی و راهکارهای پیشگیری از جوش را معرفی خواهیم کرد تا بتوانید پوستی سالم و شفاف داشته باشید.
علت جوش زدن صورت چیست؟
تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی و شرایط هورمونی، از مهم‌ترین عوامل بروز جوش‌های صورت هستند. در این بخش، دلایل اصلی را به تفصیل توضیح می‌دهیم:
۱. تغییرات هورمونی (بلوغ، بارداری، پریودی، استرس)
هورمون‌های آندروژن مانند تستوسترون، نقش مهمی در افزایش تولید چربی دارند. این هورمون‌ها در دوران بلوغ، بارداری یا پیش از قاعدگی افزایش پیدا می‌کنند. در نتیجه، غدد چربی فعال‌تر شده و منافذ پوست بسته می‌شوند.
- در دوران بلوغ، این هورمون‌ها به اوج خود می‌رسند و باعث ایجاد جوش‌های التهابی در صورت می‌شوند.
- در زنان، یک هفته قبل از پریودی معمولاً سطح پروژسترون بالا می‌رود و باعث افزایش چربی پوست و جوش در ناحیه فک و چانه می‌شود.
- استرس مزمن نیز با افزایش هورمون کورتیزول، می‌تواند باعث تشدید جوش‌های صورت شود.
۲. افزایش چربی پوست و بسته شدن منافذ
پوست همه افراد مقداری چربی تولید می‌کند که برای محافظت از آن ضروری است. اما وقتی تولید چربی بیش از حد شود، این چربی به همراه سلول‌های مرده، منافذ پوست را مسدود کرده و محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های مولد جوش ایجاد می‌کند.
۳. باکتری‌های مولد جوش (Propionibacterium acnes)
باکتری‌های Propionibacterium acnes یا Cutibacterium acnes به‌طور طبیعی روی پوست همه افراد وجود دارند. وقتی منافذ پوست بسته می‌شود، این باکتری‌ها در محیط بی‌هوازی رشد کرده و باعث التهاب و ایجاد جوش‌های چرکی و دردناک می‌شوند.
۴. مصرف غذاهای چرب و شیرین
رژیم غذایی نقش مهمی در بروز جوش‌های صورت دارد. غذاهای پرچرب و حاوی قند بالا می‌توانند سطح انسولین در بدن را افزایش دهند که این امر منجر به افزایش تولید چربی در پوست می‌شود.
- مصرف زیاد شکر، نوشابه، کیک و شیرینی با افزایش التهاب، احتمال ایجاد جوش را بیشتر می‌کند.
- لبنیات به‌ویژه شیر پرچرب نیز به دلیل داشتن هورمون‌های خاص، ممکن است باعث بروز جوش شود.
۵. استفاده از لوازم آرایشی نامناسب
برخی محصولات آرایشی حاوی ترکیبات کومدون‌زا (Comedogenic) هستند که می‌توانند منافذ پوست را مسدود کنند. استفاده از این محصولات، به‌ویژه اگر پوست چربی دارید، احتمال ایجاد جوش را افزایش می‌دهد. عدم پاک‌سازی کامل آرایش نیز باعث تجمع چربی و آلودگی روی پوست می‌شود و این شرایط برای بروز جوش مناسب است.
- همیشه از محصولات بدون چربی (Oil-Free) و غیرکومدون‌زا (Non-Comedogenic) استفاده کنید.
- شب‌ها قبل از خواب، حتماً آرایش خود را با شوینده‌های ملایم و مخصوص پوست بشویید.
۶. عدم رعایت بهداشت پوست
رعایت نکردن اصول بهداشتی می‌تواند عامل اصلی ایجاد و تشدید جوش‌های صورت و بدن باشد. شست‌وشوی کم یا استفاده از شوینده‌های نامناسب، باعث تجمع آلودگی و چربی در سطح پوست می‌شود. همچنین، تعویض نکردن مرتب روبالشتی و استفاده از حوله‌های آلوده می‌تواند منجر به انتشار باکتری‌های مولد جوش شود.
- روزی دو بار صورت خود را بشویید.
- از تماس مکرر دست با صورت خودداری کنید.
انواع جوش صورت و علت آن
جوش‌های صورت در انواع مختلفی ظاهر می‌شوند که هر کدام ماهیت و دلیل خاصی دارند. شناخت انواع جوش‌ها می‌تواند به شما در انتخاب روش مناسب درمان کمک کند. در ادامه، مهم‌ترین انواع جوش و دلایل ایجاد آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
1. علت جوش سرسیاه صورت (Blackheads)
جوش‌های سرسیاه در اثر مسدود شدن منافذ پوست با چربی و سلول‌های مرده ایجاد می‌شوند. این نوع جوش‌ها زمانی به وجود می‌آیند که منافذ پوست باز باشند و چربی در تماس با هوا قرار بگیرد. تماس چربی با اکسیژن، فرآیند اکسیداسیون را فعال کرده و باعث می‌شود چربی به رنگ سیاه تبدیل شود. برخلاف تصور، این سیاهی، آلودگی نیست، بلکه نتیجه همین اکسیداسیون است. جوش‌های سرسیاه معمولاً در نواحی بینی، چانه و پیشانی ظاهر می‌شوند و اگر به‌موقع درمان نشوند، می‌توانند زمینه‌ساز بروز جوش‌های التهابی شوند.
2. علت جوش سرسفید صورت (Whiteheads)
جوش‌های سرسفید نیز به دلیل انسداد منافذ پوست با چربی و سلول‌های مرده ایجاد می‌شوند، اما برخلاف جوش‌های سرسیاه، منافذ در این نوع جوش‌ها بسته می‌مانند. به همین دلیل، چربی و سلول‌های مرده زیر سطح پوست به دام می‌افتند و به رنگ سفید دیده می‌شوند. این جوش‌ها معمولاً در اثر افزایش تولید چربی یا استفاده از محصولات آرایشی چرب ایجاد می‌شوند. تغییرات هورمونی نیز یکی از عوامل اصلی ایجاد جوش‌های سرسفید است. این نوع جوش‌ها بیشتر در گونه‌ها، پیشانی و چانه ظاهر می‌شوند و با مراقبت مناسب می‌توان از گسترش آن‌ها جلوگیری کرد.
3. علت جوش التهابی صورت (Papules)
جوش‌های التهابی نوع پیشرفته‌تری از جوش‌های سرسفید هستند که به دلیل التهاب ناشی از واکنش سیستم ایمنی به چربی‌های محبوس‌شده و باکتری‌های مولد جوش (Propionibacterium acnes) به وجود می‌آیند. این جوش‌ها به رنگ قرمز و متورم دیده می‌شوند و معمولاً بدون چرک هستند. لمس این جوش‌ها دردناک است و فشار دادن آن‌ها می‌تواند التهاب را بیشتر کند و حتی باعث ایجاد جای جوش شود. جوش‌های التهابی اگر درمان نشوند، می‌توانند به جوش‌های چرکی تبدیل شوند.
4. علت جوش های چرکی صورت (Pustules)
جوش‌های چرکی زمانی ایجاد می‌شوند که باکتری‌ها در داخل منافذ بسته تکثیر شده و منجر به عفونت شوند. این نوع جوش‌ها معمولاً ملتهب و حاوی چرک زرد یا سفید هستند. پوست اطراف این جوش‌ها قرمز و متورم است و فشار دادن یا ترکاندن آن‌ها می‌تواند منجر به گسترش عفونت در سطح پوست شود. جوش‌های چرکی معمولاً در نواحی چرب‌تر صورت مانند پیشانی، چانه و اطراف بینی ظاهر می‌شوند. درمان این نوع جوش‌ها به مراقبت‌های پوستی منظم و گاهی مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک نیاز دارد.
5. علت جوش کیستی صورت (Cystic Acne)
جوش‌های کیستی از شدیدترین و دردناک‌ترین انواع جوش‌های صورت هستند. این جوش‌ها در اثر عفونت عمیق در لایه‌های زیرین پوست به وجود می‌آیند. جوش‌های کیستی معمولاً بزرگ، متورم و پر از چرک هستند و برخلاف جوش‌های معمولی، مدت زمان بیشتری برای درمان نیاز دارند. این نوع جوش‌ها بیشتر در افرادی که تغییرات هورمونی شدید دارند، مانند نوجوانان در دوران بلوغ یا زنان با سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، دیده می‌شود.
جای جوش‌های کیستی معمولاً به‌سختی از بین می‌رود و درمان آن‌ها باید حتماً تحت نظر متخصص پوست انجام شود. روش‌های درمانی مانند آنتی‌بیوتیک‌های قوی، ایزوترتینوئین (روآکوتان)، لیزر درمانی و تزریق استروئید برای کنترل این نوع جوش‌ها به کار می‌روند.
علت جوش‌های خیلی ریز در صورت
جوش‌های خیلی ریز در صورت معمولاً نتیجه بسته شدن منافذ پوست توسط چربی، سلول‌های مرده یا آلودگی هستند. این جوش‌ها بیشتر به‌صورت نقاط کوچک قرمز یا سفید دیده می‌شوند و ممکن است خارش یا التهاب خفیفی ایجاد کنند. تغییرات هورمونی، مصرف لوازم آرایشی نامناسب، تعریق زیاد یا استفاده از کرم‌های چرب از دلایل اصلی بروز این نوع جوش‌ها هستند. همچنین، افرادی که پوست چربی دارند یا به درستی پوست خود را تمیز نمی‌کنند، بیشتر در معرض این جوش‌های ریز قرار می‌گیرند. این نوع جوش‌ها معمولاً غیرالتهابی هستند، اما اگر درمان نشوند، می‌توانند به جوش‌های التهابی تبدیل شوند. استفاده از شوینده‌های ملایم، کرم‌های لایه‌بردار حاوی سالیسیلیک اسید و مرطوب‌کننده‌های فاقد چربی می‌تواند به درمان آن‌ها کمک کند.
علت جوش‌های بزرگ و دردناک صورت
جوش‌های بزرگ و دردناک معمولاً از نوع جوش‌های کیستی یا ندولار هستند و در اثر عفونت شدید در عمق پوست به وجود می‌آیند. این جوش‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که منافذ پوستی به‌طور کامل مسدود شده و باکتری‌های مولد جوش در آن‌ها رشد می‌کنند. تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، قاعدگی یا بارداری از مهم‌ترین عوامل بروز این نوع جوش‌ها هستند. این جوش‌ها متورم، قرمز و بسیار دردناک بوده و ممکن است هفته‌ها باقی بمانند. فشار دادن این نوع جوش‌ها می‌تواند منجر به گسترش عفونت و ایجاد جای زخم دائمی شود. برای درمان آن‌ها معمولاً از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، کرم‌های ضدالتهاب یا تزریق استروئید استفاده می‌شود.
علت جوش‌های زیرپوستی صورت چیست؟
جوش‌های زیرپوستی نوعی جوش عمیق و بدون سر قابل مشاهده هستند که در لایه‌های زیرین پوست شکل می‌گیرند. این نوع جوش‌ها اغلب دردناک و متورم بوده و مدت زیادی باقی می‌مانند. تغییرات هورمونی، افزایش چربی پوست، استرس و استفاده از محصولات آرایشی چرب از دلایل اصلی بروز جوش‌های زیرپوستی هستند. این جوش‌ها به دلیل بسته شدن منافذ در عمق پوست ایجاد شده و معمولاً چرک یا باکتری در زیر پوست تجمع می‌کند. درمان آن‌ها زمان‌بر است و استفاده از کمپرس گرم، کرم‌های حاوی بنزوئیل پروکساید یا سالیسیلیک اسید و مراجعه به پزشک متخصص برای درمان‌های تخصصی توصیه می‌شود.
علت جوش در قسمت‌های مختلف صورت
محل بروز جوش روی صورت می‌تواند اطلاعاتی درباره مشکلات داخلی بدن ارائه دهد. نقشه صورت (Face Mapping) نشان می‌دهد که جوش‌ها در هر قسمت از صورت ممکن است به علت اختلالات خاصی در بدن ایجاد شوند. در ادامه، به دلایل ایجاد جوش در قسمت‌های مختلف صورت می‌پردازیم.
علت جوش پیشانی
جوش‌های پیشانی معمولاً به دلیل مشکلات گوارشی و استرس ایجاد می‌شوند. مصرف زیاد غذاهای فرآوری‌شده، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و کمبود خواب از دیگر دلایل بروز جوش در این ناحیه هستند. همچنین تعریق زیاد و استفاده از کلاه‌های تنگ می‌تواند منافذ پوست پیشانی را مسدود کرده و باعث بروز جوش شود.
علت جوش فک و چانه
جوش‌های این ناحیه معمولاً منشأ هورمونی دارند و در دوران قاعدگی یا در اثر مشکلات هورمونی مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک ایجاد می‌شوند. استرس و استفاده از محصولات آرایشی چرب نیز می‌توانند این جوش‌ها را تشدید کنند. این نوع جوش‌ها اغلب به صورت التهابی یا کیستی ظاهر می‌شوند و اگر درمان نشوند، ممکن است جای زخم بر جای بگذارند.
علت جوش روی گونه‌ها
جوش‌های گونه بیشتر به تماس مداوم پوست با وسایل آلوده مانند تلفن همراه، روبالشتی‌های کثیف یا دست‌های آلوده مرتبط هستند. آلودگی هوا و حساسیت‌های پوستی نیز می‌توانند این نوع جوش‌ها را ایجاد کنند. افرادی که پوست چربی دارند و در مناطق آلوده زندگی می‌کنند، بیشتر مستعد این جوش‌ها هستند.
علت جوش در اطراف بینی و پیشانی
این نواحی از صورت به دلیل تولید چربی بیشتر، مستعد بروز جوش هستند. افزایش فعالیت غدد چربی و تجمع چربی در این نواحی باعث انسداد منافذ و بروز جوش‌های سرسیاه و چرکی می‌شود. مشکلات مربوط به کبد و دستگاه گوارش نیز می‌توانند در ایجاد جوش در این قسمت‌ها نقش داشته باشند.
علت جوش زدن یک طرف صورت
جوش‌های یک‌طرفه صورت معمولاً به دلیل تماس با سطح آلوده یا بالش کثیف ایجاد می‌شوند. استفاده از تلفن همراه یا خوابیدن روی یک طرف صورت می‌تواند باعث انتقال باکتری به پوست و بروز جوش در همان سمت شود.
علت جوش‌های قرینه صورت
جوش‌های قرینه معمولاً به دلایل هورمونی یا آلرژیک ظاهر می‌شوند. این جوش‌ها به‌صورت هم‌زمان در هر دو طرف صورت و در نقاط مشابه شکل می‌گیرند. مشکلات مربوط به هورمون‌های تیروئید یا رژیم غذایی حساسیت‌زا می‌توانند عامل این نوع جوش باشند.
علت جوش زدن در یک نقطه از صورت
اگر جوش‌ها مکرراً در یک نقطه خاص از صورت ظاهر می‌شوند، ممکن است نشان‌دهنده مشکل داخلی در یکی از اندام‌ها باشد. به‌عنوان مثال، جوش‌های مداوم در چانه یا فک می‌توانند نشانه اختلالات هورمونی باشند، در حالی که جوش‌های ناحیه پیشانی ممکن است به دلیل مشکلات گوارشی باشد.
علت جوش صورت کنار گوش
جوش‌های کنار گوش معمولاً به دلیل عدم شست‌وشوی مناسب این ناحیه، استفاده از هدفون آلوده یا اختلالات غدد لنفاوی ایجاد می‌شوند. این ناحیه کمتر شسته می‌شود و تجمع چربی و باکتری می‌تواند باعث بروز جوش شود. همچنین استفاده از محصولات مراقبت از مو که به پوست این ناحیه برخورد می‌کنند، می‌تواند عاملی برای تحریک و بروز جوش‌های چرکی باشد.
بررسی علت جوش زدن در سنین مختلف
جوش صورت می‌تواند در هر دوره سنی به دلایل مختلفی ظاهر شود. برخلاف تصور رایج، جوش‌ها فقط به دوران نوجوانی محدود نمی‌شوند و حتی نوزادان، کودکان و بزرگسالان در میانسالی نیز ممکن است با این مشکل مواجه شوند. در ادامه، علت جوش زدن در سنین مختلف را بررسی می‌کنیم.
علت جوش زدن در نوزادی
جوش نوزادی یا آکنه نوزادی معمولاً در دو تا چهار هفته اول پس از تولد ظاهر می‌شود. این جوش‌ها به دلیل انتقال هورمون‌های مادر به نوزاد در دوران بارداری ایجاد می‌شوند. این هورمون‌ها غدد چربی نوزاد را تحریک کرده و باعث بروز جوش‌های ریز و قرمز یا سفید روی گونه‌ها، بینی و پیشانی می‌شوند. این نوع جوش‌ها کاملاً طبیعی است و معمولاً بدون نیاز به درمان پس از چند هفته از بین می‌رود.
علت جوش زدن در کودکی
جوش‌های دوران کودکی نادرتر از سایر دوران‌های زندگی هستند، اما ممکن است به دلیل آلرژی‌های پوستی، عفونت‌های باکتریایی یا مشکلات هورمونی نادر ایجاد شوند. استفاده از محصولات نامناسب مراقبت از پوست، تماس با مواد آلرژی‌زا یا تعریق زیاد نیز می‌تواند علت این جوش‌ها باشد. اگر جوش‌های کودک همراه با علائم دیگری مانند خارش شدید یا تب باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
علت جوش زدن در نوجوانی
جوش‌های دوران نوجوانی یکی از شایع‌ترین انواع آکنه است و به دلیل افزایش سطح هورمون‌های آندروژن در دوران بلوغ به وجود می‌آید. این هورمون‌ها باعث افزایش تولید چربی (سبوم) در پوست شده و در نتیجه منافذ پوست بسته می‌شوند. این جوش‌ها بیشتر در نواحی پیشانی، بینی، چانه و گاهی روی شانه‌ها و پشت ظاهر می‌شوند. استرس، رژیم غذایی نامناسب و استفاده از محصولات چرب می‌تواند این نوع جوش‌ها را تشدید کند. درمان‌های موضعی حاوی سالیسیلیک اسید یا بنزوئیل پروکساید و مراجعه به متخصص پوست برای تجویز داروهای هورمونی در موارد شدید توصیه می‌شود.
علت جوش زدن در سن ۳۰ و ۴۰ سالگی
علت جوش زدن صورت پس از دوران نوجوانی این است که جوش‌های بزرگسالی (Adult Acne) همچنان در سنین ۳۰ و ۴۰ سالگی نیز شایع هستند. این جوش‌ها اغلب به تغییرات هورمونی، استرس‌های مزمن، کمبود خواب و استفاده از محصولات نامناسب مراقبت از پوست مرتبط هستند.
در زنان، نوسانات هورمونی به‌ویژه در دوران تخمک‌گذاری یا قبل از پریودی می‌تواند باعث افزایش چربی پوست و بسته شدن منافذ شود که منجر به ایجاد جوش‌های التهابی و چرکی می‌شود. علاوه بر این، استفاده از محصولات آرایشی کومدون‌زا، رژیم غذایی ناسالم و مصرف زیاد قند می‌تواند شدت جوش‌های بزرگسالی را افزایش دهد.
برای درمان جوش‌های هورمونی و مزمن در سنین بالا، تنظیم رژیم غذایی، استفاده از محصولات مراقبتی مخصوص پوست چرب و حساس و در موارد شدید، درمان‌های هورمونی تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.
علت جوش صورت در سن بالا و میانسالی
علت جوش زدن صورت در دوران میانسالی و سنین بالا معمولاً به تغییرات هورمونی، اختلالات تیروئید، مصرف برخی داروها و کاهش تولید کلاژن در پوست مرتبط است. این جوش‌ها اغلب در ناحیه فک و چانه به‌صورت جوش‌های زیرپوستی، التهابی یا کیستی ظاهر می‌شوند. علاوه بر این، مصرف داروهای کورتونی، داروهای هورمونی، قلبی و فشار خون نیز می‌تواند یکی از دلایل جوش زدن صورت در سنین بالا باشد.
افرادی که پوست چرب دارند، حتی در میانسالی هم ممکن است به دلیل تولید بیش از حد چربی با جوش‌های مکرر مواجه شوند. برای درمان جوش‌های هورمونی و التهابی در این سنین، مراجعه به متخصص پوست، استفاده از روش‌های درمانی هدفمند مانند لیزر درمانی و مصرف داروهای مناسب می‌تواند مؤثر باشد.
علت جوش صورت در خانم‌ها
علت جوش صورت در خانم‌ها بیشتر مواردی مثل تغییرات هورمونی، سبک زندگی و عوامل محیطی می‌باشد. نوسانات هورمونی که در دوران پریودی، بارداری، تخمک‌گذاری و یائسگی رخ می‌دهد، می‌تواند باعث تحریک غدد چربی و بسته شدن منافذ پوست شود. سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یکی از شایع‌ترین دلایل جوش‌های مزمن در خانم‌ها است که به دلیل افزایش سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) باعث چربی بیش از حد پوست و ایجاد آکنه، به‌ویژه در ناحیه فک و چانه می‌شود.
استفاده از لوازم آرایشی نامناسب، استرس، تغذیه نامناسب، قرص‌های ضدبارداری و عدم رعایت بهداشت پوست نیز از عوامل مهم ایجاد جوش در زنان هستند. درمان جوش‌های هورمونی معمولاً شامل کنترل هورمون‌ها، استفاده از داروهای موضعی و اصلاح سبک زندگی است.
علت جوش صورت در مردان
علت جوش زدن صورت در مردان معمولاً به دلیل فعالیت بالای هورمون تستوسترون می‌باشد که تولید چربی پوست را افزایش داده و باعث بسته شدن منافذ پوست می‌شود. در دوران بلوغ، میزان این هورمون در بدن مردان به‌طور قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند و این مسئله باعث ایجاد جوش‌های شدید، به‌ویژه در پیشانی، بینی، چانه و ناحیه خط ریش می‌شود.
عوامل دیگری مانند اصلاح مکرر صورت، استفاده از تیغ‌های نامناسب، عدم رعایت بهداشت بعد از ورزش، مصرف مکمل‌های بدنسازی (مانند استروئیدها) و رژیم غذایی نامناسب می‌توانند در ایجاد و تشدید آکنه در مردان نقش داشته باشند. برای کاهش جوش‌های صورت، مردان باید از شوینده‌های مناسب پوست چرب، اصلاح صحیح و رعایت بهداشت پس از تعریق استفاده کنند. در موارد شدید، درمان‌های دارویی تحت نظر متخصص پوست توصیه می‌شود.
تغییرات هورمونی و اثر آن بر جوش صورت
تغییرات هورمونی یکی از مهم‌ترین عوامل بروز جوش‌های صورت است. این تغییرات در مراحل مختلف چرخه قاعدگی، دوران بارداری، تخمک‌گذاری و حتی در سنین میانسالی می‌تواند غدد چربی پوست را تحریک کرده و تولید چربی (سبوم) را افزایش دهد. نتیجه این فرآیند، بسته شدن منافذ پوست، رشد باکتری‌های مولد جوش (Propionibacterium acnes) و ایجاد جوش‌های التهابی و چرکی است. جوش‌های ناشی از تغییرات هورمونی معمولاً در نواحی فک، چانه و اطراف دهان ظاهر می‌شوند. در ادامه به بررسی جوش‌های مرتبط با تخمک‌گذاری، پریودی و بارداری می‌پردازیم.
علت جوش صورت در زمان تخمک‌گذاری
در زمان تخمک‌گذاری (روز چهاردهم چرخه قاعدگی)، سطح هورمون لوتئینه‌کننده (LH) افزایش پیدا می‌کند و باعث تحریک غدد چربی می‌شود. این تغییرات تولید چربی را به اوج خود می‌رساند و در نتیجه منافذ پوست بسته شده و زمینه برای ایجاد جوش‌های التهابی و زیرپوستی فراهم می‌شود.
این جوش‌ها معمولاً در نواحی فک، چانه و اطراف دهان ظاهر می‌شوند و ممکن است تا چند روز باقی بمانند. برای کنترل این جوش‌ها، استفاده از محصولات ضدآکنه حاوی سالیسیلیک اسید و شست‌وشوی منظم صورت توصیه می‌شود.
علت جوش زدن صورت قبل از پریودی
در هفته قبل از شروع پریودی، سطح هورمون پروژسترون افزایش و سطح استروژن کاهش می‌یابد. این تغییرات باعث می‌شود غدد چربی فعال‌تر شوند و چربی اضافه تولید کنند. همچنین احتباس آب در بدن می‌تواند پوست را متورم کند و منافذ را مسدود نماید. نتیجه این فرآیند، ایجاد جوش‌های التهابی و چرکی است که بیشتر در ناحیه فک و چانه ظاهر می‌شوند.
جوش‌های قبل از پریودی معمولاً شدیدتر و دردناک‌تر از سایر انواع جوش هستند و ممکن است تا پایان قاعدگی ادامه پیدا کنند.
علت جوش صورت در پریودی
در دوران پریودی، سطح هورمون‌ها در پایین‌ترین حد خود قرار می‌گیرد، اما پوست همچنان تحت تأثیر چربی اضافه تولیدشده در هفته قبل از پریودی است. این وضعیت می‌تواند جوش‌های جدیدی ایجاد کند یا جوش‌های موجود را تشدید کند.
به دلیل تغییرات ایمنی و افزایش التهاب، پوست در این دوره حساس‌تر می‌شود و جوش‌ها بیشتر به‌صورت التهابی و قرمز دیده می‌شوند. برای کنترل این نوع جوش‌ها، استفاده از محصولات ضدالتهاب و اجتناب از دست‌کاری جوش‌ها بسیار مؤثر است.
علت جوش صورت در بارداری
جوش‌های دوران بارداری بیشتر در سه‌ماهه اول بارداری ظاهر می‌شوند و به دلیل افزایش سطح هورمون‌های آندروژن و پروژسترون ایجاد می‌شوند. این هورمون‌ها تولید چربی پوست را افزایش می‌دهند و زمینه را برای بسته شدن منافذ پوست و رشد باکتری‌های مولد جوش فراهم می‌کنند.
کمبود خواب، استرس و تغییرات سیستم ایمنی نیز می‌توانند این جوش‌ها را تشدید کنند. جوش‌های بارداری معمولاً در نواحی صورت، گردن و حتی روی سینه و کمر ظاهر می‌شوند و ممکن است به صورت التهابی یا چرکی باشند.
علت جوش زدن صورت بعد از کرم ضد آفتاب
جوش زدن صورت بعد از استفاده از کرم ضد آفتاب معمولاً به دلیل ترکیبات چرب یا کومدون‌زا در برخی از این محصولات اتفاق می‌افتد. اگر پوست شما چرب یا مستعد آکنه باشد، استفاده از کرم‌های سنگین یا دارای ترکیبات مسدودکننده منافذ (Comedogenic) می‌تواند باعث بسته شدن منافذ پوست، افزایش چربی و تجمع باکتری‌ها شود که در نهایت منجر به ایجاد جوش می‌شود.
1- ترکیبات کومدون‌زا
برخی کرم‌های ضد آفتاب حاوی موادی مانند لانولین، روغن‌های معدنی و سیلیکون هستند که می‌توانند منافذ پوست را مسدود کنند.
2- بافت سنگین و چرب
ضد آفتاب‌های بافت کرمی برای پوست‌های خشک مناسب هستند، اما برای پوست‌های چرب می‌توانند ایجاد جوش کنند.
3- استفاده از ضد آفتاب‌های شیمیایی
برخی ضد آفتاب‌های شیمیایی دارای فیلترهای شیمیایی قوی هستند که ممکن است باعث تحریک پوست‌های حساس و بروز جوش شوند.
4- عدم پاک‌سازی مناسب
باقی ماندن ضد آفتاب روی پوست و شست‌وشوی ناکافی آن در پایان روز می‌تواند باعث تجمع آلودگی و چربی روی پوست شده و احتمال جوش را افزایش دهد.
راهکارهای جلوگیری از جوش زدن بعد از کرم ضد آفتاب:
بسیاری از افراد پس از استفاده از کرم ضد آفتاب متوجه افزایش جوش‌های صورت می‌شوند. این مشکل معمولاً به دلیل ترکیبات چرب، انسداد منافذ یا واکنش پوست به برخی مواد شیمیایی در ضد آفتاب رخ می‌دهد. انتخاب ضد آفتاب مناسب با نوع پوست و رعایت برخی نکات مراقبتی می‌تواند از بروز جوش جلوگیری کند. در ادامه، بهترین روش‌ها برای استفاده از ضد آفتاب بدون ایجاد جوش را معرفی می‌کنیم:
- از ضد آفتاب‌های بدون چربی (Oil-Free) و غیرکومدون‌زا (Non-Comedogenic) استفاده کنید.
- برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه، ضد آفتاب‌های ژلی یا بر پایه آب بهترین گزینه هستند.
- شست‌وشوی روزانه صورت با یک شوینده ملایم و مخصوص پوست چرب ضروری است.
- اگر پوست حساسی دارید، از ضد آفتاب‌های فیزیکی (Mineral Sunscreen) با ترکیباتی مانند زینک اکساید و تیتانیوم دی‌اکساید استفاده کنید. این محصولات کمتر باعث تحریک و جوش می‌شوند.
علت جوش زدن زیاد و ناگهانی صورت
جوش زدن ناگهانی و زیاد در صورت می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات داخلی بدن یا عوامل محیطی باشد که در مدت کوتاهی منافذ پوست را مسدود کرده یا باعث التهاب شدید می‌شوند. این وضعیت اغلب استرس‌زا و نگران‌کننده است، اما شناخت دلایل آن می‌تواند به کنترل و درمان مؤثرتر کمک کند. دلایل اصلی جوش زدن ناگهانی صورت:
1- تغییرات هورمونی
افزایش ناگهانی هورمون‌های آندروژن، به‌ویژه در زمان‌هایی مانند دوران تخمک‌گذاری، پریودی، بارداری یا مصرف قرص‌های هورمونی، می‌تواند باعث ترشح بیش‌ازحد چربی (سبوم) و ایجاد جوش‌های التهابی یا چرکی شود.
2- استرس شدید
استرس می‌تواند سطح هورمون کورتیزول را افزایش دهد که غدد چربی را تحریک کرده و منجر به جوش‌های التهابی و دردناک می‌شود. این جوش‌ها معمولاً در ناحیه پیشانی و چانه ظاهر می‌شوند.
3- تغییرات در رژیم غذایی
مصرف ناگهانی مقادیر زیاد شکر، فست‌فود، لبنیات یا غذاهای چرب می‌تواند باعث التهاب داخلی بدن و بروز جوش‌های ناگهانی شود. رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده نیز سطح انسولین را افزایش می‌دهد و منجر به تحریک غدد چربی می‌شود.
4- واکنش آلرژیک یا تحریک پوستی
استفاده از یک محصول جدید مراقبت از پوست، آرایش نامناسب، یا کرم‌های سنگین و چرب می‌تواند باعث تحریک پوست و ایجاد جوش‌های ناگهانی شود. همچنین آلرژی به برخی مواد غذایی یا داروها می‌تواند با جوش‌های ریز و قرمز در صورت ظاهر شود.
5- عدم رعایت بهداشت یا تعریق زیاد
شست‌وشوی ناکافی صورت، تعریق زیاد و باقی ماندن عرق روی پوست می‌تواند منجر به انسداد منافذ و ایجاد جوش‌های زیاد در مدت کوتاهی شود. این اتفاق به‌خصوص در هوای گرم و مرطوب یا پس از ورزش بیشتر دیده می‌شود.
6- عفونت‌های پوستی یا تغییرات فصلی
گاهی جوش زدن ناگهانی می‌تواند ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا قارچی باشد. همچنین، تغییرات دمایی یا رطوبت هوا می‌تواند پوست را تحریک کرده و منجر به بروز جوش شود.
علت جای جوش صورت
جای جوش (اسکار آکنه) زمانی ایجاد می‌شود که جوش‌های التهابی یا چرکی به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ کرده و به بافت‌های اطراف آسیب وارد کنند. این آسیب منجر به تولید بافت اضافی (اسکارهای برجسته) یا از دست رفتن بافت (اسکارهای فرو رفته) می‌شود.
دست‌کاری کردن جوش، درمان نکردن به‌موقع آن و ابتلا به جوش‌های کیستی یا التهابی از عوامل اصلی ایجاد جای جوش هستند. عوامل ژنتیکی و نوع پوست نیز در شدت و ماندگاری جای جوش تأثیر دارند. پوست‌های تیره‌تر بیشتر مستعد ایجاد لکه‌های قهوه‌ای (هایپرپیگمانتاسیون) هستند، در حالی که پوست‌های روشن ممکن است با اسکارهای فرو رفته و قرمز مواجه شوند.
روش‌های مختلف برطرف کردن جای جوش صورت
برای از بین بردن جای جوش، روش‌های درمانی متعددی وجود دارد که با توجه به نوع اسکار (برجسته، فرو رفته یا لکه‌های تیره) انتخاب می‌شوند. در ادامه، مؤثرترین روش‌ها را بررسی می‌کنیم:
1. لایه‌برداری شیمیایی (Chemical Peel)
این روش شامل استفاده از اسیدهای مخصوص برای لایه‌برداری سطحی یا عمقی پوست است که باعث کاهش لکه‌های تیره و بهبود بافت پوست می‌شود. لایه‌برداری ملایم با آلفاهیدروکسی اسید (AHA) و سالیسیلیک اسید برای جای جوش‌های خفیف مناسب است.
2. میکرونیدلینگ (Microneedling)
در این روش، سوزن‌های ریز به پوست نفوذ می‌کنند و تولید کلاژن و الاستین را تحریک می‌کنند. این روش برای بهبود اسکارهای فرو رفته و افزایش قوام پوست بسیار مؤثر است.
3. لیزر درمانی(Laser Resurfacing)
لیزر فرکشنال یا لیزر CO2 می‌تواند بافت پوست را صاف‌تر کرده و جای جوش‌های عمیق را کاهش دهد. این روش برای انواع اسکار، به‌ویژه جای جوش‌های عمیق و قدیمی مناسب است و نتایج چشمگیری به همراه دارد. هزینه لیزر جای جوش بسته به عواملی مانند شدت اسکارها، تعداد جلسات موردنیاز، نوع دستگاه لیزر و کلینیک انتخابی متغیر است. معمولاً برای دستیابی به نتایج ایده‌آل، چندین جلسه درمانی موردنیاز است و هزینه نهایی بر همین اساس تعیین می‌شود.
4. تزریق فیلر (Filler Injection)
برای اسکارهای فرو رفته، تزریق فیلر می‌تواند پوست را پر کرده و بافت فرو رفته را هم‌سطح پوست کند. این روش نتایج فوری دارد، اما معمولاً به تزریقات دوره‌ای نیاز دارد.
5. درمان‌های خانگی و موضعی
استفاده از سرم‌های حاوی ویتامین C، نیاسینامید، آلفا آربوتین و رتینول می‌تواند به کاهش لکه‌های تیره و بهبود کلی بافت پوست کمک کند. این درمان‌ها برای جای جوش‌های سطحی و تازه مناسب هستند.
6. درم ابریژن و میکرودرم ابریژن (Dermabrasion)
این روش‌ها لایه‌های سطحی پوست را به‌طور مکانیکی لایه‌برداری می‌کنند. درم ابریژن برای جای جوش‌های عمیق‌تر مؤثر است، در حالی که میکرودرم ابریژن گزینه‌ای ملایم‌تر برای رفع لکه‌های سطحی است.
نتیجه‌گیری
علت جوش زدن صورت می‌تواند به عوامل مختلفی مانند تغییرات هورمونی، تغذیه نامناسب، سبک زندگی و بهداشت پوست مرتبط باشد. جوش‌های صورت یک مشکل رایج اما قابل‌کنترل هستند و با رعایت نکات مراقبتی و استفاده از روش‌های درمانی مؤثر می‌توان از بروز آن‌ها جلوگیری کرد. اگر می‌خواهید پوستی سالم و شفاف داشته باشید، اصلاح رژیم غذایی، استفاده از محصولات مناسب و رعایت بهداشت پوست ضروری است. تجربه شما در درمان جوش‌های صورت چیست؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید!
کلینیک اسفند
