اسکار آتروفیک یکی از شایع‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین انواع جای زخم پوستی است که می‌تواند ظاهر پوست را به شکل قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد. این اسکارها معمولاً به صورت فرورفتگیهایی در سطح پوست دیده میشوند و اغلب نتیجه آسیب‌هایی مانند آکنه‌های التهابی شدید، آبله‌مرغان، بریدگی‌های عمیق یا جراحی‌های پوستی هستند.
اسکار آتروفیک تنها به دلیل ظاهر فرورفته‌اش نیست که مهم است، بلکه می‌تواند اعتمادبهنفس فرد را نیز تحت تأثیر قرار دهد. خوشبختانه با پیشرفتهای پزشکی، روشهای مؤثری مانند لیزر، سابسیژن، تزریق فیلر و لایه‌برداری شیمیایی برای درمان این نوع اسکار وجود دارد که بسته به نوع و عمق اسکار و شرایط پوست انتخاب میشوند. شما میتوانید برای دریافت مشاوره رایگان و اطلاع دقیق از هزینه لیزر جای جوش با ما در ارتباط باشید.
در این مقاله از کلینیک زیبایی اسفند، به شما توضیح خواهیم داد که اسکار آتروفیک چیست، چه عواملی باعث ایجاد آن میشود، چه انواعی دارد و چگونه می‌توان آن را به شکلی مؤثر درمان کرد. اگر به دنبال پوستی صاف‌تر و اعتمادبهنفس بیشتر هستید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
اسکار آتروفیک چیست؟
اسکار آتروفیک (Atrophic Scar) یکی از شایع‌ترین انواع جای زخم است که در نتیجه‌ی آسیب به پوست و ناتوانی بدن در تولید کلاژن کافی برای ترمیم آن ایجاد میشود. این اسکارها برخلاف اسکارهای برجسته یا ضخیم، به صورت فرورفتگی‌های کم‌عمق تا عمیق در سطح پوست ظاهر میشوند و معمولاً پس از آکنه شدید، آبله‌مرغان، جراحی یا زخم‌های عمیق به وجود می‌آیند.
اسکار آتروفیک معمولاً به دلیل تخریب ساختار درم (لایه میانی پوست) ایجاد میشود؛ جایی که شبکه کلاژن نقش کلیدی در بازسازی پوست دارد. در شرایطی که پاسخ ترمیمی بدن ضعیف باشد، بخش‌هایی از پوست به درستی بازسازی نمی‌شوند و در نتیجه، سطح پوست دچار ناهماهنگی و فرورفتگی دائمی می‌گردد.
بر اساس مقاله‌ای منتشرشده در Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology، بیش از 80 درصد اسکارهای آکنه از نوع آتروفیک هستند، که نشان‌دهنده‌ی گستردگی این مشکل پوستی در میان افراد به‌ویژه در سنین نوجوانی و جوانی است.
Atrophic acne scars account for the majority of acne scarring types, with clinical prevalence estimated to be over 80%.
منبع: JCAD
در بیشتر موارد، این نوع اسکار بیشتر در نواحی خاصی از صورت مانند گونه‌ها، پیشانی و چانه دیده میشود. با وجود اینکه اسکار آتروفیک از لحاظ جسمی بی‌خطر است، اما از نظر زیبایی‌شناختی و روانی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر اعتمادبهنفس فرد داشته باشد.
به طور خلاصه، اگر پوست شما پس از بهبود آکنه یا زخم دچار فرورفتگی‌های مشخص، ناهماهنگی در بافت یا ظاهر چاله‌مانند شده باشد، احتمال زیادی وجود دارد که با اسکار آتروفیک مواجه باشید. این نوع اسکار برخلاف تصور عموم، راه‌حل‌های درمانی متعددی دارد که در ادامه مقاله بهطور کامل به آنها پرداخته میشود.
علت و دلیل ایجاد اسکار آتروفیک
اسکار آتروفیک زمانی ایجاد میشود که فرایند طبیعی ترمیم پوست پس از آسیب، به درستی انجام نمی‌شود و به‌جای بازسازی کامل بافت، کاهش تولید کلاژن و الاستین منجر به ایجاد فرورفتگیهایی در سطح پوست میشود. این اختلال در ترمیم، ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه بهصورت دقیق بررسی میکنیم:
رویا با شما، تبدیل به واقعیت با ما
1. آکنه‌های شدید و التهابی
یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز اسکار آتروفیک، آکنه‌های کیستی یا ندولار هستند. این نوع جوش‌ها به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ کرده و اغلب پس از تخلیه یا ترکیدن، به بافت زیرین آسیب وارد می‌کنند. اگر بدن نتواند این آسیب را به درستی ترمیم کند، فرورفتگی دائمی روی پوست باقی می‌ماند.
2. بیماری‌های ویروسی مانند آبله‌مرغان
در دوران کودکی، بیماری‌هایی مانند آبله‌مرغان می‌توانند باعث ایجاد زخم‌هایی سطحی تا عمیق شوند. در صورت عدم مراقبت مناسب یا کندن ضایعات، این زخم‌ها ممکن است به اسکارهای آتروفیک تبدیل شوند.
3. زخم‌ها و بریدگی‌های عمیق یا جراحی
زخم‌هایی که به عمق درم می‌رسند (چه در اثر بریدگی و چه جراحی)، اگر تحت مراقبت مناسب قرار نگیرند یا با عفونت همراه شوند، می‌توانند به‌جای بازسازی کامل بافت، به صورت فرورفتگی در پوست باقی بمانند.
4. عوامل ژنتیکی و اختلال در کلاژن‌سازی
برخی افراد به صورت ژنتیکی استعداد بیشتری در تشکیل اسکار آتروفیک دارند. بدن آنها ممکن است پس از آسیب، کلاژن کافی برای بازسازی بافت تولید نکند یا پاسخ التهابی شدیدی نشان دهد که به جای ترمیم، باعث تخریب بیشتر شود.
5. دستکاری و فشردن جوش‌ها
یکی از رایج‌ترین علت‌های جوش زدن صورت می‌تواند عوامل هورمونی یا سبک زندگی نادرست باشد، اما مشکلی که بیشتر به چشم می‌آید، فشار دادن یا کندن جوش‌ها با دست است. این کار نه‌تنها باعث ورود باکتری به لایه‌های عمیق پوست میشود، بلکه منجر به آسیب بیشتر و در نهایت باقی‌ماندن اسکارهای فرورفته یا همان اسکار آتروفیک خواهد شد.
انواع اسکار آتروفیک یا اسکار فرو رفته
اسکارهای آتروفیک بهطور کلی به سه نوع اصلی تقسیم میشوند که هرکدام دارای شکل و عمق متفاوتی هستند. شناخت نوع اسکار آتروفیک به انتخاب روش درمان مناسب کمک می‌کند.
- اسکار آیسپیک (Ice Pick Scars)
این نوع اسکارها شبیه به سوراخ‌های تیز و باریک هستند که تا لایه‌های عمقی پوست نفوذ کرده‌اند. اغلب در ناحیه گونه یا پیشانی دیده میشوند و به دلیل عمق زیاد، درمان آنها معمولاً دشوارتر است. نام این اسکار برگرفته از ابزار “ice pick” (چکش یخی) است که نوک باریکی دارد. - اسکار باکسکار (Boxcar Scars)
اسکارهای باکسکار به شکل فرورفتگی‌های وسیع‌تر با لبه‌های تیز و مشخص در سطح پوست ظاهر میشوند. معمولاً به صورت بیضی یا دایره‌ای‌اند و عمق آنها متوسط است. این نوع اسکار بیشتر در اثر آکنه‌های شدید به‌وجود می‌آید و نسبت به اسکار آیسپیک، پاسخ بهتری به درمان‌های سطحی دارد. - اسکار رولینگ (Rolling Scars)
اسکارهای رولینگ به صورت موج‌دار و نامنظم در سطح پوست دیده میشوند و برخلاف دو نوع قبلی، لبه‌های مشخصی ندارند. این نوع اسکار بیشتر ناشی از آسیب‌دیدگی‌های وسیع در لایه میانی پوست است و اغلب در نواحی گونه یا فک پایین مشاهده میشود. درمان این نوع اسکار معمولاً نیاز به روشهای عمقی‌تر مانند سابسیژن یا لیزر فرکشنال دارد.
درمان اسکار آتروفیک یا اسکار فرو رفته
خبر خوب این است که با پیشرفتهای چشمگیر در حوزه‌ی درمان‌های پوست و زیبایی، امروزه اسکارهای آتروفیک دیگر به اندازه گذشته غیرقابل درمان نیستند. بسته به نوع اسکار، عمق آن، رنگ پوست و شرایط عمومی بیمار، روشهای مختلفی برای بهبود یا از بین بردن اسکار آتروفیک وجود دارد.
درمان این نوع اسکار می‌تواند شامل روشهای غیرتهاجمی، نیمه‌تهاجمی و گاهی جراحی‌های تخصصی باشد. در کلینیک اسفند، بسته به شرایط پوست مراجعین، ترکیبی از این روشها برای رسیدن به بهترین نتیجه درمانی با کمترین عوارض به‌کار گرفته میشود.
پیشنهاد مطالعه: از بین بردن جای جوش
لایه‌برداری شیمیایی (Chemical Peeling)
لایه‌برداری شیمیایی یکی از روشهای غیرتهاجمی برای بهبود بافت و رنگ پوست است که در آن از محلول‌های شیمیایی خاص برای برداشتن لایه‌های سطحی تا میانی پوست استفاده میشود. این روش می‌تواند باعث تحریک پوست برای تولید کلاژن جدید و بازسازی سطح پوست شود.
مزایای لایه‌برداری شیمیایی برای اسکار آتروفیک:
- مناسب برای اسکارهای سطحی و با عمق کم، به‌ویژه از نوع Boxcar
- بهبود بافت ناهموار پوست و یکدست کردن رنگ آن
- غیرجراحی و بدون نیاز به دوران نقاهت طولانی
- تحریک پوست برای بازسازی طبیعی بافت
مواد مورد استفاده:
محلول‌های رایج شامل تری‌کلرواستیک اسید (TCA)، گلیکولیک اسید یا سالیسلیک اسید هستند. غلظت و نوع ماده بسته به عمق اسکار و نوع پوست توسط پزشک انتخاب میشود.
طبق مقاله منتشر شده در American Journal of Clinical Dermatology:
“Medium-depth chemical peels such as TCA can significantly improve atrophic acne scars by stimulating dermal remodeling.”
[منبع: https://link.springer.com/journal/40257]
توجه: لایه‌برداری شیمیایی برای اسکارهای بسیار عمیق یا از نوع آیسپیک ممکن است کافی نباشد و نیاز به ترکیب با روشهای دیگر داشته باشد.
جراحی اسکار آتروفیک با تیغ الماس (Dermabrasion)
درم ابریژن با تیغ الماس یکی از روشهای تخصصی‌تر برای درمان اسکار آتروفیک است که در آن از ابزاری شبیه به تیغ با سر الماس‌مانند استفاده میشود تا لایه‌های بالایی پوست بهطور دقیق تراشیده شود. این روش باعث تحریک پوست به بازسازی عمیق و تولید کلاژن میشود.
این روش چگونه عمل می‌کند؟
دستگاه مخصوصی با چرخش پرسرعت تیغه الماس، سطح پوست را بهصورت مکانیکی لایه‌برداری می‌کند. این کار علاوه بر حذف بافت آسیب‌دیده، باعث فعال‌سازی سیستم ترمیمی پوست میشود. در هفته‌های پس از درمان، پوست جدید و یکنواخت‌تری جایگزین سطح قدیمی میشود.
- مناسب برای:
- اسکارهای با عمق متوسط تا عمیق
- افرادی که رنگ پوست متوسط تا روشن دارند (برای کاهش ریسک تغییر رنگ)
- مزایا:
- صاف کردن قابل توجه سطح پوست
- کاهش عمق اسکارهای فرو رفته
- ماندگاری نتایج در صورت مراقبت صحیح
طبق مقاله‌ای از Dermatologic Surgery Journal:
“Diamond-tip dermabrasion remains a gold standard for deep atrophic scar treatment due to its precision and efficacy.”
منبع: lww.com
این روش نیاز به تخصص بالای پزشک دارد و بهتر است در مراکز معتبر مانند کلینیک اسفند انجام شود تا از عوارض احتمالی مانند التهاب، تغییر رنگ یا عفونت جلوگیری شود.
مراقبت‌های بعد از درمان اسکار آتروفیک
درمان اسکار آتروفیک، صرف‌نظر از نوع روش انتخابی (لایه‌برداری، لیزر، درم‌ابریژن یا جراحی)، تنها بخشی از مسیر بهبود است. مراقبت‌های بعد از درمان نقش حیاتی در افزایش اثربخشی درمان، پیشگیری از عوارض جانبی و تسریع روند بازسازی پوست دارند.
1. محافظت کامل از پوست در برابر نور خورشید
بعد از هر نوع درمان پوست، به‌ویژه لایه‌برداری یا درم‌ابریژن، پوست حساس‌تر از حالت عادی میشود. قرار گرفتن در معرض اشعه UV می‌تواند باعث تیرگی پوست، التهاب یا حتی ایجاد اسکارهای جدید شود.
توصیه میشود:
- استفاده از ضد آفتاب با SPF حداقل ۳۰ بهصورت روزانه (حتی در روزهای ابری)
- پرهیز از آفتاب مستقیم، به‌ویژه در ساعات اوج تابش (۱۰ صبح تا ۴ عصر)
- استفاده از کلاه لبه‌دار یا نقاب در فضاهای باز
2. پرهیز از دستکاری یا لمس بیش از حد پوست
پوستی که در حال ترمیم است، بسیار حساس و آسیب‌پذیر است. خارش، پوسته‌ریزی یا قرمزی ممکن است طبیعی باشد، اما نباید آن را خراش داد یا کند.
دستکاری پوست می‌تواند:
- باعث عفونت موضعی شود
- مانع بازسازی منظم کلاژن گردد
- منجر به ایجاد اسکارهای ثانویه شود
3. استفاده منظم از کرم‌های ترمیم‌کننده و تجویزهای پزشک
بسته به نوع درمان، پزشک ممکن است محصولات خاصی مانند:
- کرم‌های ترمیم‌کننده با پایه پانتنول یا آلانتوئین
- آنتی‌بیوتیک موضعی (در صورت وجود زخم باز)
- یا محصولات مرطوب‌کننده قوی تجویز کند.
رعایت دقیق دستور مصرف این داروها، نه‌تنها از عفونت جلوگیری می‌کند، بلکه به تولید بهتر کلاژن و ترمیم یکنواخت پوست کمک می‌کند.
چرا کلینیک اسفند
4. پرهیز از آرایش یا محصولات تحریک‌کننده تا زمان ترمیم کامل
پس از درمانهایی مثل لیزر یا درم‌ابریژن، استفاده از لوازم آرایشی (مخصوصاً محصولات حاوی الکل یا اسیدها) می‌تواند باعث تحریک، التهاب و حتی عود مجدد اسکارها شود.
حداقل تا ۷ الی ۱۰ روز پس از درمان، از آرایش کردن یا استفاده از محصولات مراقبتی غیراستاندارد خودداری کنید. پس از آن، با تأیید پزشک از محصولات ملایم استفاده شود.
5. رژیم غذایی مناسب و هیدراته ماندن
بدن برای ترمیم کامل بافت آسیب‌دیده به مواد مغذی، ویتامین‌ها و آب کافی نیاز دارد.
مصرف مواد غذایی غنی از:
- ویتامین C (برای تولید کلاژن)
- ویتامین A و E (برای بازسازی پوست)
- پروتئین (برای بازسازی سلولی)
نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز برای حفظ رطوبت پوست و تسریع روند ترمیم توصیه میشود.
6. جلسات پیگیری با پزشک
به‌ویژه در درمان‌های ترکیبی یا مداخله‌ای، پیگیری منظم توسط پزشک متخصص پوست ضروری است تا:
- پاسخ پوست به درمان ارزیابی شود
- در صورت نیاز، درمان مکمل تجویز گردد
- از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود
جمع‌بندی نهایی
اسکار آتروفیک یکی از رایج‌ترین مشکلات پوستی، به‌ویژه پس از آکنه‌های شدید، جراحی یا زخم‌های پوستی است که در ظاهر فرد و اعتمادبهنفس او تأثیر زیادی می‌گذارد. این اسکارها بهصورت فرورفتگیهایی در سطح پوست ظاهر میشوند و معمولاً به دلیل کاهش تولید کلاژن در فرآیند ترمیم پوست ایجاد می‌گردند.
نکته مهم این است که درمان موفق فقط به انتخاب روش مناسب محدود نمی‌شود؛ مراقبت‌های بعد از درمان، رژیم غذایی صحیح و پیگیری مداوم نقش کلیدی در اثربخشی درمان دارند.
در کلینیک اسفند یا همان کلینیک دکتر پدرام ملحم آذر، با ترکیب تخصص پزشکی، تجربه بالینی و تجهیزات پیشرفته، به شما کمک میکنیم تا نه‌تنها ظاهر پوست خود را بهبود دهید، بلکه حس خوبی از ظاهر خود داشته باشید. اگر از اسکارهای فرو رفته رنج می‌برید، همین امروز با ما تماس بگیرید تا مشاوره‌ای تخصصی دریافت کنید.
سوالات متداول
- آیا اسکار آتروفیک بهطور کامل قابل درمان است؟
درمان کامل اسکار آتروفیک ممکن است بسته به شدت و نوع اسکار متفاوت باشد. برخی اسکارها کاملاً از بین میروند، در حالی که در برخی موارد، بهبود چشمگیری در ظاهر پوست ایجاد میشود اما نه بهصورت صد درصد. درمان ترکیبی معمولاً مؤثرترین نتیجه را دارد. - بهترین روش درمان برای اسکار آتروفیک چیست؟
هیچ روش واحدی برای همه وجود ندارد. انتخاب بهترین درمان بستگی به نوع اسکار (آیسپیک، باکسکار یا رولینگ)، عمق آن، رنگ پوست و سابقه بیمار دارد. پزشک متخصص پس از معاینه پوست، روش یا ترکیبی از روشها را پیشنهاد میدهد. - چند جلسه برای درمان اسکار آتروفیک نیاز است؟
تعداد جلسات به نوع روش درمانی و شدت اسکارها بستگی دارد. برخی روشها مانند تزریق فیلر ممکن است در یک جلسه نتیجه بدهند، در حالی که درمانهایی مثل سابسیژن یا لیزر ممکن است نیاز به ۳ تا ۶ جلسه یا بیشتر داشته باشند. - آیا درمان اسکار آتروفیک درد دارد؟
بیشتر روشهای درمانی با بیحسی موضعی انجام میشوند و درد آنها قابل تحمل یا بسیار خفیف است. در کلینیک اسفند، ما تلاش میکنیم تا تجربهای بدون درد و استرس برای مراجعهکنندگان فراهم کنیم.
